Miedzyguzkowe i daleko dotylne położenia żuchwy
Miedzyguzkowe także najbardziej dotylne położenia żuchwy są również określane mianem położenia centralnego lub centralnego zwarcia. Brill oznacza je miejscami mięśniowymi i więzadłowymi, mając je za zakończenie mięśniowej i więzadłowej drogi przywodzenia żuchwy. Obecnie (2008) traktowane jest wyjątkowo określenie „zwarcie centryczne". Jako zwarcie centrycz-ne Kleinrok i wsp. określają „kontakty zębów w dotylnym położeniu zwarciowym (kontaktowym) żuchwy, w dużym zaguzkowaniu oraz na linii poślizgu pomiędzy tymi dwoma pozycjami żuchwy". Mięśniowa droga przywodzenia, zwana również nawykową, liczy na powolnym doprowadzaniu zębów dolnych do kontaktów okludalnych (zwarciowych) przy minimalnym wysiłku fizycznym. Mięśniowa droga przywodzenia rzuca się zwarciem zębów i wygląd ten wybierany jest jak mięśniowe położenie żuchwy. Danie toż stanowi tożsame z położeniem, w jakim zęby przeciwstawne wybierają się w najpełniejszym kontakcie (zaguzkowaniu). Określenie „maksymalne kontakty miedzyguzkowe" uwypukla stosunki anatomiczne, podczas gdy „kontaktowe położenie mięśniowe" naświetla aspekt fizjologiczny tego jedynego położenia. Tak dlatego obydwa te tytuły są synonimami.
Więzadłowa droga przywodzenia żuchwy stanowi toż droga, jaką żyją wyrostki kłykciowe w stawach skroniowo-żuchwowych od miejsca, które cieszą w sezonie mięśniowego położenia żuchwy, do najbardziej dotylnego, zwanego więzadłowym położeniem żuchwy, od którego z racje na warunki anatomiczne nie może wystąpić żadne przesunięcie ku tyłowi. Jest obecne to ruch, który może ku tyłowi wykonać żuchwa z funkcji międzyguzkowej. Brill uważa, że ruch zamykania i rozwijania wykonywany przez wyrostki kłykciowe w sezonie drogi więzadłowej jest doskonałym ruchem zawiasowym.
Zarb i wsp., budując się na wcześniejszych pracach Posselta, Atwooda oraz kolejnych, określają centralne położenie żuchwy w styl bardziej wrażliwy, podając definicje czterech jej miejsc w konstrukcjach tego określenia:
1. Miedzyguzkowe położenie - położenie, w którym mówią maksymalne kontakty zębowe. Używanymi synonimami są: nawykowe położenie zwarciowe, okludalne położenie zębów, okluzja centralna.
2. Mięśniowe (kontaktowe) położenie - leży w terminie, w którym powstaje kontakt powierzchni okludalnych zębów po uniesieniu się żu-
chwy z miejsca spoczynkowego, z działaniem minimalnej aktywności mięśniowej. Synonimy: kontaktowe (spoczynkowe) położenie, położenie centralne neuromięśniowe, położenie mięśniowe.
3. Dotylne położenie - stosunek żuchwy do szczęki przebiegający w czasie końcowego ruchu zawiasowego wyrostków kłykciowych. Synonimy: końcowe położenie zawiasowe, położenie więzadłowe, relacja centralna żuchwy.
4. Dotylne kontaktowe położenie - kontaktowe położenie zębów siedzące na rozwiązanie zawiasowego ruchu zamykania. Synonimy: centralne położenie kontaktowe.
Istnieje wiele nauk i hipotez wyjaśniających lub objaśniających centralne zwarcie, ale - upraszczając zagadnienie - można pozwolić, że istnieje ono w okresie końcowego ruchu zawiasowego osi łączącej wyrostki kłykciowe Protetyk Kartuzy (głowy żuchwy), który korzysta stanowisko na rozwiązanie przywodzenia żuchwy do szczęki.
Aktualnie w piśmiennictwie fachowym stosowane są określenia Bauera i Gutowskiego, którzy wyróżniają położenie spoczynkowe, położenie maksymalnego zaguzkowania, czyli zwarcie nawykowe, oraz dotylne położenie zwarciowe żuchwy. Także jako miejsce zwarcia centralnego określają stan, w jakim danie maksymalnego zaguzkowania zawiera się z dotyl-nym położeniem zwarciowym. Można to przyjąć, że dotylne położenie zwarciowe żuchwy, maksymalne zaguzkowanie zębów i możliwości poślizgu pomiędzy tymi miejscami odkładają się na poznanie zwarcia ważnego czy centrycznego. Zwarciem ekscentrycznym określa się a wszystkie inne dania i przemieszczenia żuchwy będące przy kontaktach zębów przeciwstawnych (szczęki i żuchwy).
Jak zapewne z ryciny 31, zasięg nawykowych ruchów żuchwy, w jakim jest odgiyzanie kęsa pokarmowego, jest względnie cienki i posiada tylko wycinek granicznych ruchów przywodzenia i odwodzenia żuchwy.
Dla celów praktycznych istotna jest reklama, że dotylne położenie żuchwy jest szczególnie stałą, powtarzalną jej popularnością również że służyć jako położenie wyjściowe przy ustalaniu centralnego zwarcia, zwłaszcza gdy brakuje oparcia na innych zębach. Należy też pamiętać, że dużo dotylne położenie żuchwy jest równoważne z miejscem międzyguzko-wym tylko u około 10% populacji. U pozostałych 90% przy przechodzeniu z założenia międzyguzkowego do najbardziej dotylnego występuje poślizg na powierzchniach guzków, zwany w piśmiennictwie slide in centric (Pos-selt, Beyron). W momencie tej prac żuchwa kieruje się kilka do tylu i dołu, co stanowi stworzone przez tzw. prowadzenie guzkowe zębów trzonowych i przedtrzonowych. Podczas ustalania centralnego zwarcia, po cofnięciu żuchwy do najbardziej dotylnej pozycji zwarciowej, należy przyjąć na niski ruch ku przodowi i górze, tak aby odnalazłaby się ona w miejscu mięśniowym, u grupie ludzi najbardziej zbliżonym do pomieszczenia międzyguzkowego. Przeciętna odległość między najbardziej dotylnym położeniem i położeniem międzyguzkowym waha się w skalach 0,5-1 mm.
Boczne ruchy żuchwy
Ruch wysuwania i cofania żuchwy, jak jeszcze ruchy boczne, można zauważyć na poziomej płytce umieszczonej w poszczególnej szczęce, podczas kiedy w przeciwnej umocowany jest dumni pisak rejestrujący przesunięcia tylno--przednie i boczne. W warunkach prawidłowych pisak zarejestruje wykres o wymiarze luku gotyckiego, którego wierzchołek będzie oceniał najbardziej dotylne położenie żuchwy, a ramiona zasięg ruchów bocznych. Linia prosta uciekająca od wierzchołka pośrodku ramion luku będzie oceniała doprzednie wysunięcie żuchwy (ryc. 33).
Boczne ruchy żuchwy otwierają się od jej umieszczenia międzyguzkowego lub najbardziej dotylnego i liczą raczej na huśtawkowym poruszaniu się po samej karcie i asymetrycznym ruchu rotacyjnym.
Strona, po której działa się żucie dodatkowo w którą żuchwa się przesuwa, nosi nazwę strony pracującej, podczas gdy strona niemająca udziału w żuciu nosi
nazwę balansującej. Chodzi w ostatnim mieszkaniu zwrócić uwagę, że w ścisłym, harmonijnym uzębieniu naturalnym po stronie balansującej zęby nie są w stosunku.
Podczas bocznych ruchów żuchwy przemieszczeniu ulegają jej wyrostki kłykciowe (stawowe). Znajomość ich umiejscowienia jest przydatna przy użyciu artykulatorów nastawianych indywidualnie, które pozwolą na możliwie dokładne odtworzenie ruchów artykulacyjnych żuchwy. Dobre są w niniejszym sensie reklamy na fakt ustalania tzw. kąta Bennetta, jaki jest zorganizowany przez płaszczyznę strzałkową i metodę przekładania się wyrostka stawowego (w obrazie na płaszczyznę poziomą) po stronie balansującej, w terminie wykonywania ruchu bocznego. Przeciętna wartość tego kąta wynosi około 15°.
Jak wcześniej wspomniano, na spacery boczne żuchwy dominujący wpływ wywierają mięśnie układu stomatognatycznego. Schematyczna rycina 32 dobrze ilustruje kierunek przemieszczeń żuchwy pod wpływem działania poszczególnych mięśni.
Ruchy żuchwy w sądzie do szczęki noszą też nazwę ruchów artykulacyjnych. Ruchy żuchwy i artykulacja żuchwy są więc wzorami i oba te słowa potrafią stanowić wykorzystywane w nomenklaturze stomatologicznej.